Uhartetik Sarrigurenera abiatzen gara eta bertan Iruña-Olatz errepidea hartzen dugu, Goraitz zeharkatu eta Ardanatzera heltzeko. 20. kilometroan (markatuta dago), Ardanaztik bide bat hasten da Malkaizko gailurrera igotzeko, eta bertatik ikus dezakegu Iruñerriko mendebaldeko isurialdea eta Pirinioetako inguruko mendiak ipar-mendebaldean.

Bidetik jaitsiko gara Egues eta Ardanazko bidegurutzeraino. Bidearen hurrengo puntua Tangorriko igoera da eta bertatik jaitsiko gara Arizko aldera. Puntu honetan Lakidainera eramanen gaituen bidea ikusiko dugu.

Bihurgune itxi batetara heltzean, ez dugu hartuko eskuinaldetik jaisten den bidea eta ezkerraldetik jarraituko dugu, pinudiaren hertzetik gailurrera igotzeko. Bukaeran haitza batzuk aurkituko ditugu. Kontuz jaitsi eta bidexka hartu, eskuinetik eramanen gaitu, usategiz usategi, Lakidaingo leporaino.

Aurrera jarraitu eta lau minututan beste lepo batetara iritsiko gara, hortik Lakidaingo haitzarako igoera hasiko dugu. Puntu honetatik, Irulegiko gazteluaren aztarnetara eramanen gaituen igoera latza eta gogorra.

Eloko higaren perpendikularra jarraituz, zabalgune batera aterako gara eta bertatik jaitsiko gara aldapa gogor batetik Idoate-Ilundain bidegurutzeraino.

Las Bandericas parean igoko gara eta Urramendi – Gongora aldera jaitsi. Lurra oso itxia dago hemendik. Hegoaldera jarraitu usategi batekin topo egin arte. Ezkerraldetik jaisten den bidexka batetik jarraituko dugu eta mendi pista batetara eramanen gaitu. “El Hayedal” edo pagadia deituriko dermiora iritsiko gara eta hortik igotzen da Zenborainera. Bide berdinatik igo eta jaitsi eginen dugu. Jaisterakoan, alanbre-hesi batera arte jarraituko dugu eta hemendik leku garaienean dagoen elektrizitate dorreraino, Untziti eta Aranguren ibarrekin elkartzen gaituena.

Andrikaingo lepora iritsiko gara eta eskuinaldean dagoen bidexkatik jaitsiko gara, Labiano aldera, “La Vizcaya”ko muinoa ikusgai uzten duen sakonuneraino.

Labianoreko eta Untzitirako bideen elkargunean, aurrera jarraituko dugu, hegoalderuntz, soro laboratuak inguratuz eta goialdetik ateratzen den bidexka hartuko dugu. Eskuinetik jarraitu dugu, Noain aldera, “La Vizcaya”ko muinotik eta hortxen topatuko dugu eskuinetik heldu den pista bat. Taxoareko mendilerrora eta Noaingo ur-biltegira daraman pista zabala ateratzen den toki ireki batera iritsiko gara. Errepidetik jaitsi.

Bide Frantsesaren lau bideak Nafarroan bateratzen dira, horietako hiru Ostabateko Nafarroa Behereko lurretan, eta, ondoren, Garesen Somportetik datorren bidearekin bat eginez. Azken bide hori Leire, Zangoza, Eunate eta Obanos inguruko lurretatik igarotzen da.

Bidearen une gorena bat dator Uhartek Iruñerrian eginkizun garrantzitsua izan zuen garaiarekin; lehendabizi, Iruñeko Erresumaren barnean, eta geroago, Nafarroako Erresumaren baitan. Garai hartan, beraz, Uharte gure Erresuma Zahar honetako toki oso nabarmena izan zen, kokapen estrategiko berezian baitzegoen; hau da, Oihana mendi gailurretik zaindu egiten zituen Bortuz haraindiko lurretatik zetozen bideak, guztiak haren begiradapean baitzeuden; eta huraxe zen Europara joateko zegoen lotura nagusia, hau da, Orreagan eta Ibañetan barrena.

Lau Uharteak ibilbidea, izen bereko lau herriak lotzen dituen mendi ibilbide berria da: Uharte Arakil eta Uharte Nafarroa Garaian eta Uharte Garazi eta Uhartehiri Nafarroa Beherean.

Lau Uharteak Gida egiteren helburua, aipatutako harreman instituzionalaz haratago, lau udalerrien arteko senidetze hori bultzatzea izan da, hau da, biztanleen arteko elkar ezagutza sustatzea eta senidetze hori kanpoaldean komunikatzea. Gida udalerri horietan eta Udalbiltzaren webgunean dago eskuragarri.

Gida honek ibilbidearen jarraibideak, mapa eta hogeita hamar bat interesgune jasotzen ditu hiru hizkuntzatan (euskera, frantsesa eta gaztelania), eta bidean zehar aurki daitezkeen ondare historiko eta arkitektoniko nagusietan geldialdiak egitea proposatzen ditu. Bertan daude, besteak beste, Itxasperri eta Atondo baselizak; Orreaga, Zamartza, Iharte, eta Aranbeltz monasterioak; Uhartehiri, Latsaga eta Aranbeltz gazteluak; baita zenbait zubi erromaniko edo trikuharri ere.

Lau Uharteen ibilbideak GR-65 eta E3 europako seinaleei jarraitzen die, eta oinez edo bizikletaz egiteko aukera ematen du, sei etapatan: Uhartehiritik Uharte Garazira (29 km), Uarte Garazitik Orreagara (24 km), Orreagatik Uhartera (37 km), Uhartetik Aratzurira (27 km), Aratzuritik Irurtzunera (23 km) eta Irurtzundik Uharte Arakilera (15 km), Artxueta gailurrera (28 km) igoz luzatzeko aukerarekin.

Gidak paperezko euskarrian daude eskuragarri lau udalerrietako kultur etxeetan, udaltxeetan eta turismo bulegoetan, bai eta PDF formatuan deskarga daitezke ere.